«Бурабай» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі – зәулім ормандар, айнадай көлдер мен гранитті жартастар арасындағы бірегей табиғи мекен. Бүгінде оның тағдырына бейжай қарамайтын барлық қызығушылық танытқан тараптар назарын осы өңірге аударды.
Қарағай мен қайың ормандары, көлдер – бұл баға жетпес экожүйе ең нәзік әрі ұқыпты қатынасты талап етеді. Сол себепті эколог мамандар мен мемлекеттік органдардың өкілдері жай ғана пікір алмасу үшін емес, Бурабайды сақтау жөнінде нақты әрі кешенді жоспар әзірлеу мақсатында бас қосты.
Бұл жоспардың негізінде – 2024–2025 жылдары жүргізілген ғылыми зерттеулердің нәтижелері жатыр. Ғалымдар парктің экожүйесін жан-жақты зерттеп, алаңдатар деректерге сүйене отырып, алға нақты жол ұсынды.
Зерттеулер Бурабай табиғатының қазіргі таңда айтарлықтай қысымға ұшырағанын көрсетті. Бұған табиғи циклдерден бөлек, ең алдымен адам әрекеті әсер етіп отыр. Соңғы жылдары көлдер мен жерасты суларының деңгейі төмендеп келеді. Бұған судың шамадан тыс пайдаланылуы және булану деңгейінің артуы себеп. Судың кету жылдамдығы жауын-шашынмен қайту жылдамдығынан асып түсті.
Сонымен бірге орман қорының едәуір бөлігі жасқа байланысты табиғи жаңару әлеуетін жоғалта бастады. Кейбір учаскелерде өздігінен қалпына келу ресурсы сарқылған. Мамандандырылған жұмсақ, реттеуші шараларсыз орман сапалы тұқымдық материал бермей қалады. Ал құрғақ бұтақтар мен инелердің жиналуы өрт қаупін күрт арттырады.
Бурабайды сүйетіндер көп, бірақ дәл осы сүйіспеншіліктің өзі табиғатқа ауыр сынақ болып тұр. Пик маусымда келушілер мен автокөліктер саны экожүйенің көтере алатын шегінен бірнеше есе асып кетеді. Көлік қозғалысы – ауаға шығатын газдар, ал адам легі – жағалаулардың деградациясы мен экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуы. Табиғатқа тепе-теңдік табуға көмектесу қажет.
Кеңес қорытындысында бес негізгі бағыттан тұратын резолюция қабылданды. Бұл жазалау шаралары емес – қамқорлық пен қалпына келтірудің жүйелі стратегиясы.
Бірінші басымдық – таза су.
Негізгі қадам – барлық коммуналдық инфрақұрылымды орталықтандыру. Барлық демалыс аймақтарына және елді мекендерге арналған бірыңғай заманауи су құбыры, кәріз және тазарту жүйесін салу ұсынылды. Бұл – сарқынды сулардың көлдерге түсуін болдырмайды. Сонымен қатар, барлық су тарту ұңғымалары мен көздерін толық түгендеу, сондай-ақ көлдерді қоректендіретін тау бұлақтарының арналарындағы рұқсатсыз қоқыс үйінділерін жою қажет.
Орманның сауығуы үшін – жаңару керек.
Осы мақсатта «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» Заңға толықтырулар енгізіліп, қартайған және әлсіреген ағаштарды жасарту мақсатында орманды қалпына келтіру кесімді жүргізуге рұқсат беру ұсынылды. Бұл өрт қауіпін азайтуға және сапалы тұқымдық қорды қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Табиғатқа тыныштық пен уақыт керек.
Туристік ағымды реттеу үшін онлайн-бұйрық жүйесін енгізу жоспарлануда. Бұл келушілер санын теңестіріп, экожүйеге түсетін қысымды азайтады.
Негізгі рекреациялық аймақтарда кезең-кезеңімен экологиялық таза және дыбыссыз көлікке – электробустарға көшу ұсынылып отыр. Дыбыс пен газ шығаруды азайту мақсатында жаңа автотұрақтар су айдындарынан қашық жерлерде салынуы тиіс.
Боровое көлі кемінде үш жылға «тыныштық аймағы» ретінде белгіленбек.
Бұл – әуесқой балық аулауға уақытша тыйым салу және артық су өсімдігін тазарту үшін көлге су өсімдіктерімен қоректенетін ақ амур балығын жіберу жоспарланатынын білдіреді.
Бұл жоспардың табысты болуы – мемлекет, бизнес және ең бастысы – әрқайсымыздың ортақ түсінігіміз бен қолдауымызға байланысты. Табиғаттың мұнда тек аман қалуы ғана емес, жақсара түсуі – біздің ортақ міндетіміз. Бұл – балаларымыз бен немерелеріміз үшін жасалатын іс.
